Mitolojinin Ölümsüz Kahramanları

Antigone

Antigone,M.Ö–. 5.yüzyılda Sofokles tarafından yazıldı.
Antigone,bilmeden öz annesiyle evlenen Oidipus’un kendi anası İokaste’den doğma kızıydı.
Oidipus,ne denli korkunç bir suç işlediğini anlayınca gözlerini kör eder.
Yollara düşer..
Yurdu da ,oğulları da Oidipus’u lanetlemiştir.

O’nun elinden yalnızca Antigone tutar.

Oidipus ölünce, Antigon,Thebai’ye döner.
İki erkek kardeşi birbiriyle Krallığı ele geçirmek için savaşmaktadır.
İki düşman kardeş birbiriyle savaşırken ölür.

Tahta Kreon geçer..
Diktatör Kreon,Antigone’un erkek kardeşi Eteokles’in yurdunu savunurken öldüğü için törenle gömülmesini,diğer kardeşi Polyneikes’in de yabancılarla işbirliği yaptığı için ölüsünün kurda kuşa yem edilmesini kararlaştırır.

Sofokles’in ölümsüz Antigone’sinin konusu işte budur.

Antigone,Kreon’un buyruğuna karşı çıkar.Kardeşini gömer.

Antigone devletin baskısına karşı,kişinin özgürlüğünü savunur.

Kreon,ceza olarak Antigone’yi kayalıklara kapatır.
Antigone’nin nişanlısı,Kreon’un oğlu Haimon,nişanlısını kurtarmaya koşar.
Antigone kendini asmıştır.
Haimon da üzüntüsünden kendi canına kıyar.
Haimon’un annesi de dayanamaz kendini öldürür.

Devletin yasaklarını ve diktatörlüğünü simgeleyen Kreon da artık yıkılmış ve çökmüş bir adamdır.


(Mitoloji Sözlüğü,Azra Erhat,Remzi Kitabevi,1978 Baskısından yararlanıldı.)

Çık zamanın bulutlarından
Ve yürü bir zaman, önümüzde
Sen ey dost, kendinden emin
İnsanların, korkunçlara
Korku salan o hafif
Adımlarıyla

Biliyorum, nasıl
Korktuğunu ölümden, ama
Onursuz bir yaşamdı, seni
Daha da korkutan.

Ve uzlaşmadın iktidardakilerle,
El uzatmadın karışıklık peşinde
Koşanlara, ne de unuttun ayıpları,
Bırakmadın otlar bitsin
Kötülüklerin üstünde.
Selam sana!

Bertolt Brecht, 1948

Titan İapetos’un oğlu.
Prometheus insanların dostu,Tanrıların (Zeus’un) düşmanı.
Albert Camus,”Prometheus Cehennemde” yazısında “Karşı koyanı olmadıkca Tanrı’nın bir yanı eksik geliyor bana.” diyerek konuyu yorumladı.

Ceza olarak insanların elinden ateşi alan Zeus’tan ateşi çalıp yeniden insanlara Prometheus geri verdi.
Zeus,ceza olarak Prometheus’u bir kayaya bağladı.
Bir kartal karaciğerini yiyor,ciğer her gece yeniden büyüyordu.
Prometheus’u bu işkenceden Herakles (Herkül) kurtardı.

Bu söylencede ateş ilerlemeyi simgeliyor.
Ateşle birlikte insanlık Tunç Çağı’na ve daha sonra da Demir Çağı’na geçti.
Böylece Prometheus,insanlara ateşi vererek,insanların doğaya ve birgün gelip Tanrılara eşit olma olanağını sağladı.

Prometheus bilinç ve özgürlüğün simgesi bir devrimciydi.

Prometheus,mitolojinin en politik öznesi ve kahramanıdır.

(Mitoloji Sözlüğü'nden yararlanıldı.)

***** ****

Zincire Vurulmuş Prometheus

(........)
Ya toprağın insanlardan sakladığı hazineler?
Tunç, demir, gümüş, altın ve bütün madenler,
Kim buldum diyebilir bunları benden önce?
Hiç kimse... Yalan söyler kim buldum derse.

Uzun sözün kısası, şunu bilmiş ol:
Bütün sanatları Prometheus verdi insanlara.

( Aiskhilos,Zincire Vurulmuş Prometheus,
Çeviri:Azra Erhat-Sabahattin Eyüpoğlu,2000 )

Damokles'in Kılıcı
Damokles (Demokles),mitolojik değil,gerçek kişi olabilir.
Söylenceye göre Syrakusa Tiran'ı Dionysios (M.Ö 405-367),kendisinin mutluluğunu öven Damokles'e,bu mutluluktan onun pay alabileceğini bildirdi.

Dionysios,Damokles'e göşterişli bir ortam sağladı.
Büyük bir şölen hazırlandı.
Dionysios, tacını ve tahtını krallığının gücüne özenen Damokles'e bıraktı.
Damokles'i de tahta oturttu.
Ama başının üzerine keskin bir kılıç astı.
Kılıç,ince bir kıla bağlı olarak Damokles'in tepesinde havada asılı duruyordu.
Damokles tepesindeki tehlikeyi görünce,böyle bir mutluluk ve gösterişten vazgeçti.

"Damokles'in Kılıcı" deyimi,bu yüzden tehlikeler ortasında korkularla yaşanan tedirgin mutlulukları anlatmak için kullanılıyor.

Augias Ahırları ve Devrimci Yöntem
Augias Ahırları,Herakles (Herkül) Söylencelerinde önemli bir yer tutar.
Augias’n büyük ve zengin sürüleri vardır.
Ancak ağılları temizlememektedir.
Ortalık kokuşmuş,davarlar barınamaz olmuştur.
Augias,Herkül’ü çağırıp ağılları temizlemesini ister.
Amacı Herkül'ü küçük düşürmektir.
Herkül de ahırları bir günde temizleyeceğini savlar.
Herkül,Alpheios ve Peneus ırmaklarının yatağını değiştirir.
Irmakların sularını ahırların içinden geçirir.
Kokuşan ahırlar bir günde temizlenir.

Evrensel tema’lar her halkın yazınında var.

Yunus Emre de şöyle diyor :

“Bir bağki viran ola,
İçi dikenle dola,
Ayıklamak neylesin,
Ateşle yakmayınca.”