İslam Düşünürleri

İbni Sina ( Avicenna)

Latinceye çevrilen ilk felsefi yapıt,İbn Sina'nın Metafizik'idir.

Bu kitap,Batı'da Aristo Metafiziği'nden yarım yüzyıl önce tanınmaktadır.

Batı,İbn Sina felsefesini tandıktan sonra Aristo ve Eflatun'u tanımışlardır.

12. ve 13.yüzyılda İslam Felsefesinin temel yapıtları Latince'ye çevrildi.

İbn Sina'nın yapıtları Batı Üniversitelerinde temel ders kitabı olarak okutuldu.

17.yüzyılda bulunduğu söylenen su ve hava basıncı olayına,İbn Sina 7 yüzyıl önce Necat adlı kitabında haber veriyordu.
Konuyu,Torriçelli'den önce ortaya koyuyordu.

Aralarında İbn Sina'nın da bulunduğu dört Aristotelesci ,islamın en önemli düşünürleri sayılıyordu.

Bunlar :
İlk öğretmen diye anılan El Kindi : İslamın Aristoteles yorumunu doğabilim ve mantıkla temellendirdi.
İkinci öğretmen El Farabi : Platon ile Aristoteles'i birleştirmeye çalışmıştır.
Üçüncü öğretmen İbn Sina : El Farabi'nin Aristotelesciliğini yeni-platoncu öğretiyle birleştirmiştir.
Dördüncü Öğretmen İbn Rüşd : Aristoteles'in büyük yorumcusuydu.

Bu dönemde,Hıristiyan Batı Ortaçağ'ı,Müslüman Doğu da aydınlanmayı yaşıyordu.

Peki ne oldu da bu roller değişti ?


(İbni Sina/Avicenna,Pencere Yayınları,2.Baskı,1997)

"İbn-i Rüşd'ü gördüm." Dante

"...ve bir başına dikilen Selahaddin'i gördüm.

Gözlerimi biraz yukarı kaldırınca,
ilim ehlinin üstadını gördüm.

Hippocrat'ı,Kalinos'u,İbn Sina'yı
Ve Büyük Yorum'u gerçekleştiren İbn-i Rüşd'ü gördüm."

( Dante.Cehennem. IV )



1210 yılında Paris'te Piskoposlar Sinodu,İbn Rüşd tarafından yazılan Aristo yorumlarını yasakladı.

1215 yılında,Paris Üniversitesi,aynı yasayı onayladı.

Dahası Aristo'nun kendisinin öğrenim konusu yapılması da yasaklandı.
15 yıl sonra Papa'nın kendisi Paris'de İbn Rüşd'ün yapıtlarının öğrenimine özel yasak koydu.

İbn Rüşd, Endülüs-Kurtuba'lıydı.
Aristo felsefesi,Kurtuba'ya Bağdat üzerinden geldi.
Dahası Batı aydınlanmasının ilk klasikleri, İbn Rüşd'ün yapıtlarına bağlanır.

İbn Rüşd,Aristo'nun felsefesine bağlı kalarak O'nu yorumladı.
Batı,Aristo'yu İbn Rüşd'ün yorumlarından/yapıtlarından tanıdı.
İbn Rüşd,İslam dünyasında Yorumcu,Latin dünyasında Commentator,Batı'da Averroes,Yahudiler arasında da Aben Roşd ,diye anıldı.

Ortaçağı salt dinsel hoşgörüsüzlük ve savaş dönemi olarak tanımlayan kalıplaşmış düşünce,hem Yahudilerin ve hem de Müslümanların İspanya'sını görmezden gelen İspanyol ve Batılı tarihcilerin önyargılı değerlendirmesidir.

Ortaçağ ,İslam dünyasında bu dönemde aydınlanma içindeydi.


(Dünya'nın İncisi Endülüs Modeli,M.Rosa Menocal,Etkileşim Yayınları,2006)